Ustawa z dnia 9 kwietnia 2019 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U.2019.681 j.t.) (dalej: u.u.i.g.) przewiduje możliwość wpisania informacji gospodarczej o zobowiązaniu dłużnika będącego konsumentem oraz dłużnika niebędącego konsumentem. Niniejszy wpis ograniczony zostaje do przedstawienia zasad wpisu wierzytelności przysługującej wierzycielowi od dłużnika niebędącego konsumentem.
Dłużnik niebędący konsumentem to:
- osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą, zobowiązana względem wierzyciela w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą;
- osoba fizyczna, która zakończyła wykonywanie działalności gospodarczej, w zakresie zobowiązań względem wierzyciela związanych z zakończoną działalnością gospodarczą;
- osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej zobowiązana względem wierzyciela w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą lub stosunkiem prawnym.
Kiedy wierzyciel może wpisać dłużnika do KRD?
Zgodnie z art. 15 ust. 1 u.u.i.g., wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika, który nie jest konsumentem w przypadku, gdy:
- zobowiązanie wynika z określonego stosunku prawnego, w szczególności chodzi o zobowiązanie wynikające z umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej,
- łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika, który nie jest konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 zł oraz są one wymagalne od co najmniej 30 dni,
- upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi, który nie jest konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez niego, a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres siedziby dłużnika lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.
Aby wierzyciel mógł przekazać informacje o długu dłużnika do KRD warunki określone powyżej muszą zostać spełnione łącznie. Po spełnieniu tych warunków wierzyciel ma prawo dokonania wpisu dłużnika do rejestru. Zakres informacji jakie wierzyciel może przekazać do Krajowego Rejestru Długów został określony w art. 15 ust. 2 u.u.i.g.
Dane wypisywane do KRD
Ustawodawca wskazał, że wierzyciel będący osobą prawną ma obowiązek przekazać informacje dotyczące siebie w postaci:
- nazwy albo firmy;
- siedziby i adresu;
- numeru NIP;
Są to obowiązkowe dane jakie osoba prawna będąca wierzycielem musi przekazać do rejestru. W przypadku braku przekazania tych danych KRD zwróci wierzycielowi wniosek w celu uzupełnienia.
Oczywiście wierzyciel ma możliwość przekazania danych fakultatywnych takich jak:
- numer właściwego rejestru wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego;
- numer REGON;
- imiona i nazwiska oraz numery PESEL wspólników, osób wchodzących w skład organów zarządzających lub prokurentów;
- imiona i nazwiska pełnomocników, o ile zostali ustanowieni;
- główny przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej.
Informacje o dłużniku będącym osobą prawną, które mogą zostać przekazane przez wierzyciela są tożsame ze wskazanymi powyżej.
Dane dłużnika przekazywane do KRD
Informacje dotyczące dłużnika, które wierzyciel ma obowiązek przekazać do biura obejmują:
- nazwę albo firmę dłużnika;
- siedzibę i adres;
- numer NIP;
– w przypadku dłużnika będącego osobą prawną.
- firmę dłużnika;
- miejsce zamieszkania i adres do doręczeń lub adres, pod którym jest wykonywana działalność gospodarcza;
- numer NIP;
– w przypadku dłużnika będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą.
Informacje o wierzytelności wpisywane do KRD
Obowiązkowe dane dotyczące zobowiązania pieniężnego, które wierzyciel musi podać w zgłoszeniu obejmują:
- tytuł prawny;
- kwotę zaległości;
- datę powstania zaległości;
- informację o kwestionowaniu przez dłużnika istnienia całości lub części zobowiązania;
- datę wysłania listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenia o zamiarze przekazania danych do biura informacji gospodarczej, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura;
- informację w przedmiocie przedawnienia roszczenia.
W rozwinięciu powyższego wyliczenia należy wskazać, że przez tytuł prawny należy rozumieć podstawę zobowiązania dłużnika do zapłaty określonej kwoty. Natomiast przez kwotę zaległości należy rozumieć przeterminowaną należność nieuiszczoną w terminie wymagalności.
Sprzeciw dłużnika dot. wpisu w KRD
Odnosząc się do obowiązku przekazania informacji o kwestionowaniu przez dłużnika istnienia całości lub części zobowiązania, podnieść należy, że jeśli dłużnik kwestionuje zasadność zobowiązania na drodze sądowej – do czasu wydania prawomocnego orzeczenia informacja gospodarcza może być ujawniania przez biuro, ale obligatoryjnie z ww. adnotacją, zaś po wydaniu orzeczenia, jeśli nie potwierdzi ono zasadności zobowiązania – powinna ona być niezwłocznie usunięta, a w przypadku oddalenia przez sąd roszczeń dłużnika – powinna być dalej ujawniana. Drugim najczęściej spotykanym przypadkiem kwestionowania przez dłużnika zobowiązania jest złożenie sprzeciwu do biura. Ten przypadek musi jednak każdorazowo podlegać ocenie prawnej co do zasadności poniesionych zarzutów dotyczących nieaktualności, nieprawdziwości, niekompletności lub przekazania lub przechowywania niezgodnie z ustawą informacji gospodarczych mających status informacji aktualnych.
Wierzyciel może także przekazać do KRD informacje o zobowiązaniu dłużnika, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:
- zobowiązanie zostało stwierdzone tytułem wykonawczym (wyrokiem lub nakazem zapłaty opatrzonym w klauzulę wykonalności);
- upłynęło co najmniej 14 dni od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika, a jeżeli dłużnik nie wskazał takiego adresu – na adres miejsca zamieszkania, siedziby lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej, pisma zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura;
- wierzyciel przekazał do biura informację określającą dane organu orzekającego, datę wydania i sygnaturę tytułu wykonawczego stwierdzającego to zobowiązanie;
- nie upłynęło 6 lat od dnia stwierdzenia zobowiązania prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd.
Kiedy wierzyciel powinien uaktualnić dane w KRD?
Zgodnie z art. 29 ust. 1 u.u.i.g. wierzyciel jest zobowiązany niezwłocznie, nie później jednak niż
w terminie 14 dni od dnia powzięcia o tym informacji, do aktualizacji informacji zgłoszonych do biura,
w przypadku:
- częściowego lub całkowitego wykonania zobowiązania;
- wygaśnięcia zobowiązania z innych przyczyn;
- stwierdzenia, że przekazane informacje gospodarcze są nieprawdziwe;
- stwierdzenia zmiany w zakresie danych przekazanych do KRD.
Co za tym idzie, w przypadku częściowej spłaty przez dłużnika zobowiązania wpisanego do KRD wierzyciel ma zatem obowiązek aktualizacji tych informacji poprzez zmianę kwoty zadłużenia. To samo dotyczy spłaty wpisanej do biura kwoty zobowiązania dokonanej przez organy egzekucyjne.
Do wygaśnięcia zobowiązania z innych przyczyn niż w skutek wykonania zobowiązania może dojść np. w sytuacji umorzenia długu przez wierzyciela. Wygaśnięcia zobowiązania nie należy jednak mylić z przedawnieniem. Przedawnienie nie oznacza, że zobowiązanie przestaje istnieć. Oznacza to jedynie, że wierzyciel nie może dochodzić zaspokojenia swojego roszczenia w drodze przymusowej jego realizacji.
O nieprawdziwych informacjach gospodarczych możemy mówić w przypadku, gdy wierzyciel podał błędne dane we wniosku o wpis danego długu (czy to dotyczące samego zobowiązania czy też osoby dłużnika).
Wierzyciel ma także obowiązek aktualizacji w sytuacji zmiany danych przekazanych do KRD. Wszelkie zatem zmiany danych dłużnika, wierzyciela lub samego zobowiązania (np. fakt jego przedawnienia) powinny zostać zgłoszone do rejestru.
Obowiązek aktualizacji danych wierzyciel powinien spełnić w ciągu 14 dni od dnia uzyskania informacji o danej zmianie.
Niewypełnienie przez wierzyciela obowiązku aktualizacji informacji w przypadkach wyżej opisanych grozi sankcją w postaci możliwości nałożenia na wierzyciela grzywny w wysokości do 30 000 zł.
W przypadku zbycia wierzytelności, której dane znajdują się w biurze informacji gospodarczej, zbywca ma obowiązek przekazania do biura informacji o zbyciu wierzytelności. Zbywca wierzytelności jest jednak zwolniony z obowiązków wymienionych w art. 29 ust. 1 i 2 u.u.i.g., i to od chwili, w której przekazał informacje o zbyciu wierzytelności do biura.
Kiedy wierzyciel musi usunąć wierzytelności z KRD?
Zgodnie z art. 29 ust. 2. u.u.i.g. w przypadku stwierdzenia nieistnienia zobowiązania wierzyciel jest zobowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia tej informacji, wystąpić do biura z żądaniem usunięcia informacji gospodarczych dotyczących tego zobowiązania.
Dokumentami potwierdzającymi nieistnienie lub wygaśnięcie zobowiązania mogą być m.in.:
- potwierdzenie wykonania zobowiązania;
- prawomocny wyrok oddalający powództwo co do całości zobowiązania;
- prawomocny wyrok stwierdzający, że zobowiązanie w całości nie istnieje lub wygasło;
- oświadczenie wierzyciela o zwolnieniu dłużnika z długu w całości;
- oświadczenie o przejęciu całości długu przez inny podmiot;
- przelew wierzytelności objętej zobowiązaniem w całości na inny podmiot;
- potwierdzenie dokonania skutecznego potrącenia z wierzytelnością wyższą niż objętą zobowiązaniem.
Niewypełnienie przez wierzyciela obowiązku usunięcia informacji w ww. przypadku grozi sankcją w postaci możliwości nałożenia na wierzyciela grzywny w wysokości do 30 000 zł.
Wierzytelności w postępowaniach upadłościowych a wpis do KRD
Upadłość układowa skutkuje zawarciem układu (porozumienia) między stronami. Porozumienie to ma na celu zapewnienie wierzycielom spłaty przysługujących im wierzytelności na korzystniejszych warunkach niż nastąpiłoby to w przypadku likwidacji majątku dłużnika. Układ zawarty w toku postępowania obejmuje częściową redukcję zobowiązań dłużnika i często przewiduje także rozłożenie spłaty zobowiązania na raty. Następuje zatem odsunięcie w czasie terminu płatności zobowiązania. Co za tym idzie zmienia się także termin wymagalności roszczenia wierzyciela objętego układem.
Przepisy ustawy nie wskazują wierzycielowi prawidłowego toku postępowania w przypadku zawarcia przez dłużnika układu, lecz dla bezpieczeństwa przyjąć należy, że jeśli w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości układowej doszło do rozłożenia na raty zobowiązania dłużnika, które wpisane jest do KRD, wierzyciel powinien dokonać usunięcia zobowiązania dłużnika objętego układem z rejestru. Dopiero w przypadku niewykonania przez dłużnika postanowień układu (np. poprzez brak zapłaty poszczególnych rat) wierzyciel uprawniony jest do uruchomienia procedury związanej z wpisem długu do rejestru przy spełnieniu przesłanek, o których mowa w art. 15 u.u.i.g.
W przypadku, gdy wpis do KRD nastąpił na podstawie tytułu wykonawczego (wyrok, nakaz zapłaty opatrzony klauzulą wykonalności) a następnie sąd ogłosił upadłość układową dłużnika obejmującą zgłoszone do KRD roszczenie, wierzyciel powinien usunąć z rejestru taki wpis. Zgodnie bowiem z art. 170 prawa restrukturyzacyjnego z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa.
Zawieszone postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem mogą zostać podjęte na wniosek wierzyciela. Tytuły wykonawcze lub egzekucyjne, obejmujące wierzytelności objęte układem, tracą wykonalność z mocy prawa. Co za tym idzie, po ogłoszeniu upadłości układowej tytuły wykonawcze tracą moc, a więc wierzyciel powinien usunąć wpis dokonany na jego podstawie.
KRD a wierzytelności w postępowaniach upadłościowych lub komorniczych
W przypadku postępowań upadłościowych rozróżnić należy postępowania prowadzone, gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą oraz postępowania prowadzone, gdy dłużnikiem jest osoba prawna.
Jeśli postępowanie upadłościowe prowadzone jest w stosunku do osób fizycznych może nastąpić umorzenie zobowiązań dłużnika. Oddłużenie nie następuje jednak automatycznie – musi zostać poprzedzone postępowaniem sądowym i wykonaniem przez dłużnika tzw. planu spłaty wierzycieli. Jeśli zatem w postępowaniu upadłościowym doszło do umorzenia części zobowiązania należnego wierzycielowi , które to objęte jest wpisem do rejestru wierzyciel powinien usunąć dane objęte wpisem.
W przypadku, gdy postępowanie upadłościowe dotyczy osoby prawnej nie następuje umorzenie zobowiązań. Choć kwestia wpisu zobowiązania upadłego do rejestru nie została w przepisach uregulowana często stosowaną praktyką pozostaje uaktualnienie wpisu o dokonane wpłaty oraz pozostawienie informacji o kwocie pozostałej do zapłaty przez dłużnika.
Niezależnie zaś od tego czy upadły jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą czy też osobą prawną, wierzyciel powinien pamiętać o obowiązku aktualizowania danych dłużnika (zarówno dotyczących samego dłużnika jak i kwoty zobowiązania).
W przypadku zakończenia postępowania komorniczego z uwagi na wyegzekwowanie od dłużnika należności objętej wpisem do rejestru, wierzyciel zobowiązany jest w terminie 14 dni do usunięcia informacji o dłużniku z rejestru. Jeśli natomiast postępowanie egzekucyjne zostało umorzone ze względu na niewypłacalność dłużnika, sytuacja ta nie powoduje, iż zobowiązanie przestaje istnieć. W dalszym ciągu zobowiązanie dłużnika może widnieć w rejestrze z zachowaniem przez wierzyciela zasady aktualizacji zawartych informacji w przypadku dokonania wpłaty przez dłużnika.
