W połowie roku 2018 doszło do istotnej modyfikacji terminów przedawnienia. Zgodnie ze znowelizowanym z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Jeśli zatem wykonana przez kontrahenta usługa była związana z prowadzeniem działalności gospodarczej zastosowanie będzie miał trzyletni termin przedawnienia roszczenia. Termin ten liczony jest od dnia wymagalności roszczenia (następny dzień po dniu, w którym miała nastąpić płatność).
Skrócenie terminów przedawnienia
Rozwijając temat przedawnienia wskazać należy, że z dniem 9 lipca 2018 r. weszła w życie zmiana art. 118 k.c., która skróciła ogólny termin przedawnienia z 10 lat do 6 lat. Do tego artykułu dodano także zdanie 2 stanowiące, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Po zmianie przepisu data początku biegu terminu przedawnienia nie ma już tak doniosłego znaczenia jak przed nowelizacją. Niezależnie bowiem od tego, w jakim dniu danego roku kalendarzowego nastąpił początek biegu terminu przedawnienia roszczenia, to jego koniec przypadnie po upływie pełnej długości terminu przedawnienia na ostatni dzień roku kalendarzowego.
Przy ocenie początku biegu terminu przedawnienia liczy się jedynie, w którym roku wystąpiło zdarzenie, z którym ustawa wiąże początek biegu terminu przedawnienia. Mimo, że art. 118 zd. 2 k.c. dotyczy końca terminu przedawnienia, wpływa na znaczenie zdarzenia rozpoczynającego bieg terminu przedawnienia.
Termin przedawnienia przepisy przejściowe
Należy jednocześnie zaznaczyć, że ustawa z 13.04.2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1104) wprowadziła trzy istotne normy intertemporalne, tj.:
1) zgodnie z art. 5 ust. 1, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia jej wejścia w życie nowe przepisy o przedawnieniu w niej określone;
Dla przykładu – Jeśli roszczenie powstało przed dniem 9 lipca 2018 r. a zatem przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu nie jest jeszcze przedawnione zastosowanie mają nowe przepisy przedłużające okres przedawnienia.
2) zgodnie z art. 5 ust. 2 Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Odnosząc się do pierwszego zdania wskazać należy, że dotyczy m.in. ogólnego terminu przedawnienia, a także terminów przedawnienia roszczeń, stwierdzonych m.in. prawomocnym wyrokiem czy zawartą przed sądem ugodą. Co za tym idzie nie ma ono zastosowania do roszczeń związanych z działalnością gospodarczą, gdyż termin przedawnienia według nowych przepisów nie zmienił się – nadal wynosi 3 lata.
Oznacza to, że w przypadku części już istniejących zobowiązań, np. roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniających się w terminie 3-letnim, w wyniku nowelizacji dochodzi do przedłużenia terminu przedawnienia.
3) art. 5 ust. 3 dotyczy roszczeń przysługujących konsumentowi, które powstały przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu jeszcze nie uległy przedawnieniu (do roszczeń takich zastosowanie będą miały dotychczasowe przepisy o terminach przedawnienia).
art. 5 ust. 3 nie ma zastosowania dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Okres przedawnienia przy działalności gospodarczej
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018r. nowelizująca kodeks cywilny zawiera przepisy przejściowe, które określają zasadę zgodnie z którą do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie ustawy przepisy nowe. Od zasady tej wyróżniamy jednak pewne wyjątki.
I tak, jeśli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych (np. uległ skróceniu z 10 lat do 6 lat), bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy. Jeżeli zaś okres przedawnienia rozpoczął bieg przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, a przedawnienia nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Natomiast jeśli nowelizacja nie skróciła terminów przedawnienia (terminów 3 letnich), zastosowanie znajdą nowe przepisy dotyczące przedawnienia (art. 5 ust. 1 ustawy nowelizującej). Zastosowanie będzie miała zatem zasada zgodnie z którą termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Oznacza to, że w przypadku części już istniejących zobowiązań, np. roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w przypadku których termin przedawniania wynosi 3 lata, w wyniku nowelizacji dochodzi do przedłużenia terminu przedawnienia.
